กำนันผู้ใหญ่บ้าน.com

ในอดีตกำนันผู้ใหญ่บ้านใส่เครื่องแบบกันอย่างไร มีเครื่องแบบหรือไม่

ทุกวันจันทร์เราจะชินตากับภาพที่ข้าราชการ พนักงานราชการ ตลอดจนลูกจ้างของกระทรวงมหาดไทยจะสวมเครื่องแบบสีกากีปฏิบัติหน้าที่ “บำบัดทุกข์ บำรุงสุข” รับใช้ประชาชน แล้วในอดีต กำนันผู้ใหญ่บ้าน มีเครื่องแบบใส่กันหรือไม่

ซึ่งในหนังสือเทศาภิบาล มีการกล่าวถึงเรื่อง เครื่องแต่งตัวกำนันผู้ใหญ่บ้าน ไว้ดังนี้

“กรมหลวงดำรงราชานุภาพ รับสั่งว่า เครื่องแต่งตัวกำนันผู้ใหญ่บ้านนั้นเปนของจำเปนต้องมี ทุกวันนี้มณฑลหนึ่งก็ใช้ไปอย่างหนึ่งไม่เหมือนกัน จึงมีความคิดเกิดขึ้นอย่างหนึ่ง แลความคิดนี้เปนของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เมื่อครั้นเสด็จมณฑลพายัพ พระยาสุรสีห์วิสิษฐศักดิ์ ได้กราบบังคมทูลหารือว่าควรใช้อย่างไรดี จึงทรงพระดำริห์ตัวอย่างนี้ขึ้นเปนสายอำนาจสะพายคล้ายกับที่เขาใช้ในเกาะชะวา คือ ทำเปนแพรแถบพื้นแดงมีริ้วขาวหมายตำแหน่ง กำนันสามริ้ว ผู้ใหญ่บ้านสองริ้ว สารวัตรกำนันริ้วเดียว แพรแถบนี้ใช้สะพายเปนสายอำนาจ เวลาเมื่อจะไปนั่งงานการหรือไปในที่มีการประชุมให้ใช้ได้ ถ้าผู้ยื่นมิได้เปนตำแหน่งนั้นเอาไปใช้มีความผิด แต่เสื้อนั้นจะใช้สีใด ๆ ก็ได้ไม่ห้าม ได้ลองถามราคาดูที่ห้างแบดแมน ๆ ว่าถ้าสั่งมาก ๆ ตั้งพันแล้ว ราคาราว 1 บาท 32 อัฐเท่านั้น เห็นว่าถูกพอใช้ได้ที่ประชุมจะเห็นอย่างไร”

ที่ประชุมเห็นว่าดีควรใช้ กระทรวงมหาดไทยจะนำความกราบบังคมทูลขอพระกรุณาพระราชทานพระบรมราชานุญาต

จากหนังสือข้างต้น ทำให้เราทราบว่าสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช (หรือรัชการที่ 6) ทรงพระดำริให้เครื่องแบบของกำนันผู้ใหญ่บ้านทำเป็นแพรแถบพื้นแดงริ้วขาวโดยมีตัวอย่างจากเกาะชวา ประเทศอินโดนีเชีย กำนันจะมีริ้วสีขาวสามริ้ว ผู้ใหญ่บ้านจะมีริ้วสีขาวสองริ้ว สารวัตรกำนันจะมีริ้วสีขาวริ้วเดียว แพรแถบนี้ใช้สะพายเพื่อบอกตำแหน่ง เมื่อปฏิบัติหน้าที่หรือเข้าร่วมประชุม โดยใส่เสื้อสีอะไรก็ได้และมีบทลงโทษแก่ผู้ที่แอบอ้างนำแพรแถบดังกล่าวไปใช้โดยมิได้รับอนุญาต 

ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 6 มีการประกาศใช้ พ.ร.ก. เครื่องแต่งตัวกำนันผู้ใหญ่บ้าน พ.ศ. 2458 เมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2458 โดยมีการกำหนดให้กำนันมีเครื่องหมายเป็นเข็มทำด้วยเงินเป็นรูปสิงห์ยืนบนฐาน ที่มีอักษรย่อของแต่ละมณฑล กลัดหน้าที่อกเสื้อซ้าย และกำหนดให้ ผู้ใหญ่บ้านมีเครื่องหมายเป็นเข็มทำด้วยเงินเป็นรูปสิงห์เผ่น มีฐานรองที่เท้าด้านหลังที่มีอักษรย่อของแต่ละมณฑล กลัดหน้าที่อกเสื้อซ้ายดังรูปด้านล่าง

Share
Share
Send to Email